Lääʹmeskääzzkõõzz
(Vammaispalvelut koltansaameksi - Om funktionshinderservice på skoltsamiska)
Lääʹmes oummuid riâžžât kääzzkõõzzid sosiaalhuâll-lääʹjj di lääʹmeskääzzkõslääʹjj da ouddnemvââʹǩǩlääʹjj nuäjja. Lääʹmes oummu kääzzkõstaarb čiõlggeet kääzzkõstaarb ärvvtõõllmõõžžâst, koon vuâđald suʹnne raajât kääzzkõsplaan.
Jeeʹresnallšeeʹm kääzzkõõzzi miõttmõõžž õudldõõzz liâ meäʹrtõllum lääʹjjest.
Pieʹǩǩ kääzzkõõzzin kooll kooʹddi takai jeäʹrab riâššâmõõlǥtemvuõđ kruuʹǧǧe. Lääʹmes oummuin lij täid kääzzkõõzzid subjektiivlaž vuõiggâdvuõtt. Tät miârkat, što kååʹdd âlgg pâi miõttâd annum kääzzkõs, jõs kääzzkõõzz vuäǯǯmõõžž õudldõõzz teâuddje.
Kååʹdd aalmila riâššâmõõlǥtemvuõđ kruuʹǧǧe kuulli kääzzkõõzz liâ peäʹlstes mieʹrrteägga čõnnum. Mieʹrrteägga čõnnum kääzzkõõzzid miõđât kååʹdd vaʹrrjem mieʹrrtieʹǧǧi ääʹšš õhttvuõđâst individuaalʼla tarbbtuʹmmjõõzz vuâđald.
Ǥu veʹrǧǧneǩ õudd kääzzkõõzz kuõskki tuʹmmstõõǥǥ, äʹššneǩ vuäitt äännad tõõzz muttâz.
Lääʹjj
Lääʹmes oummui kääzzkõõzz riâžžât Lääʹddjânnmest vuõss-sââʹjest sosiaalhuâll-lääʹjj (1301/2014) nuäjja.
Jõs sosiaalhuâll-lääʹjj leʹbe jeeʹres õõlmâslääʹjj meâldla kääzzkõõzz jiâ leäkku lääʹmes ooumže riʹjttjeei leʹbe suåppi, kääzzkõõzz riâžžât lääʹmeskääzzkõslääʹjj (380/1987) vuâđald.
Ouddnemvââʹǩǩlääʹjj (519/1977) meâldlaž spesiaalhuâl uuʹdet oummuid, koon šõddâm leʹbe jiõggsaž tuåimmjummuš lij cõggõõvvâm leʹbe heärršõõvvâm šõddâmäiggsaž leʹbe šõddâmââʹjjest vuåǯǯum puõccmõõžž leʹbe vââʹjj diõtt. Spesiaalhuâl vuäǯǯmõõžž õudldõssân lij lââʹssen, što ooumaž ij vueiʹt vuäǯǯad taarbšem kääzzkõõzzid jeeʹres lääʹjj nuäjja.
Säʹmmlai vuõiggâdvuõtt jiijjâs ǩiõʹlle da kulttuuʹre
Lääʹddjânnam vuâđđlääʹǩǩ tuârvv säʹmmlaid vuõiggâdvuõđ alggmeeran juäʹtǩǩed ooudâs da viikkâd ooudâs jiijjâs ǩiõlâs da kulttuuʹres.
Lääʹmes oummu âlgg kääzzkâʹstted da kääzzkõõzzid riâššâd vääʹldeeʹl lokku suu jieʹnnǩiõlâs (lääʹǩǩ lääʹmesvuõđ vuâđald riâššâmvuâlain kääzzkõõzzin da tuärjjummšin, 7§)
Mäʹhtt viikkâd čõõđ säʹmmlai vuõiggâdvuõđid jiijjâs ǩiõʹlle da kulttuuʹre
Sääʹmǩiõllsaž äʹššeem âlgg ǩiččlõõttâd uʹvdded sääʹmǩiõllsa oummu håiddamnalla. Jõs tät ij leäkku vueiʹtlva, vueiʹtet ââʹnned tuʹlǩǩõõzz. Tuʹlǩǩõs lij pâi äʹššnekka määusteʹm. Veʹrǧǧneǩ âânn huõl kuuli lââʹssen še tuulk tiʹllʼjummša õhttneei vueʹjj riâššmõõžžin.
Sääʹmteʹǧǧ tuõʹllai liist sääʹmǩiõl tuulkin da ǩiõllʼjåårǥlõʹttjin.
Jåårǥlõʹtti da tuulk (Sääʹmteʹǧǧ)
Ǩiõl lââʹssen še kulttuurâst da tõn lokku välddmõõžžâst kääzzkõõzzin lij tääʹrǩes rool.
Ǩiõllʼlaž vuõiggâdvuõđ dommvuuʹdest
Säʹmmlain lij pâi vuõiggâdvuõtt ââʹnned vaalšummšes mieʹldd sääʹmǩiõl leʹbe lääʹddǩiõl, ǥu sij äʹššee veʹrǧǧniiʹǩǩin säʹmmlai dommvuuʹdest. Säʹmmlai dommvõudda koʹlle Aanar, Jeänõk, Uccjokk da Suäʹđjel kååʹdd tâʹvvbieʹll.
Håʹt sääʹmǩiõllsaž ooumaž siltteʹči še lääʹddǩiõl, veʹrǧǧneeʹǩǩ âlgg tõʹst huõlǩani kääzzkâʹstted oummu sääʹmǩiõlin, jõs tät nuʹt haaʹlad.
Sääʹm ǩiõll-lääʹǩǩ (Sääʹmteʹǧǧ)
Ǩiõllʼlaž vuõiggâdvuõđ dommvuud åålǥbeäʹlnn
Še säʹmmlai dommvuuʹd åålǥbeäʹlnn säʹmmlain liâ ǩiõllʼlaž vuõiggâdvuõđ. Sääʹm ǩiõll-lääʹjjest looǥǥtõõlât määŋgaid säʹmmlai dommvuuʹd åålǥbeäʹlnn tuåimmjeei pääiklaž da väʹlddkååddlaž veʹrǧǧneeʹǩǩid, koin lij õõlǥtemvuõtt riâššâd kääzzkõõzzid sääʹmǩiõʹlle. Säʹmmlai dommvuuʹd åålǥbeäʹlnn vuõiggâdvuõtt ââʹnned sääʹmǩiõl lij rajjuum oummu jiijjâs äšša leʹbe äšša, koʹst suu kuulât.
Snäätnas vueʹjjin säʹmmlast lij vuõiggâdvuõtt vuäǯǯad määusteʹm jåårǥlõs suu ääʹššes kuõskkjin äʹššǩiiʹrjin. Vuõiggâdvuõtt lij pâi tõin veʹrǧǧniiʹǩǩin, koid Sääʹm ǩiõll-lääʹjj (1086/2003) suåvldet.
